Z historii powstania kościoła polskokatolickiego.
Wyznanie powstało pod koniec XIX wieku w stanie Pensylwania w USA, jako wyraz protestu polskich emigrantów - kierowanych przez patriotycznie nastawionych księży kościoła rzymskokatolickiego przeciwko osadzaniu polskich parafii proboszczami niemieckimi przez amerykańską hierarchię kościelną złożoną głównie z kleru irlandzkiego i niemieckiego. Ksiądz Franciszek Hodur, obrońca ludu polskiego, nie został wysłuchany w Watykanie. W 1897 r. założył w górniczym Scranton pierwszą narodową parafię polską. Gdy biskupi rzucili na niego klątwę, wierni w 1902r. zerwali z jurysdykcją kościoła rzymskokatolickiego. Utworzyli początkowo polski kościół reformowany, a w dwa lata później polski, narodowy kościół katolicki. Obecnie skupia on w Ameryce ponad 400 tyś. wyznawców. Pierwsze parafie w Polsce powstały w 1920r., gdy na teren województwa krakowskiego zaczęli imigrować Polacy z USA. Kościół nie został jednak prawnie uznany, chociaż przed II wojną światową liczył 60 tyś. wiernych. Zalegalizowano go dopiero w 1946 r. Na początku lat 50-ych przyjął obecną nazwę. Dziś skupia przeszło 50 tyś. osób. Początki kościoła na terenie Zagłębia Dąbrowskiego i okolic wiążą się z działalnością ks. Andrzeja Huszny, który w 1923r. odszedł od kościoła rzymskokatolickiego i założył w Dąbrowie Górniczej kilkutysięczną parafię narodową dla ludności robotniczej. Kaplica mieściła się w budynku przy ul. Narodowej. Ks. Andrzej Huszno redagował także dwutygodnik religijny "Głos Ziemowida". W latach 1925-1928 miał tytuł "Kościół Narodowy". W 1922r. sześć parafii kościoła polskokatolickiego w Zagłębiu skupiało około 7500 wiernych. Parafie należą do dekanatu śląskiego diecezji krakowsko-częstochowskiej. Jako pierwsza po II wojnie światowej powstała parafia pw. Dobrego Pasterza w Bolesławiu. W 1957r. doszło do konfliktu na tle religijnym pomiędzy proboszczem tamtejszej parafii rzymskokatolickiej, a wiernymi. Postanowili oni zerwać z kościołem rzymskokatolickim, tworząc najliczniejszą dzisiaj, bo blisko 3 tyś. osób, parafię polskokatolicka na tutejszym terenie. Wówczas gromadziła ona 9 tyś. wiernych. Pierwszym proboszczem był ks. Tadeusz Gotówka. Kościół zlokalizowano przy ulicy Głównej. W tym czasie parafia w Bolesławiu była dekanatem. Obecnie proboszczem parafii jest ks. dziekan Kazimierz Fonfara. W 1961r. utworzono parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Strzyżowicach. W 1970r. parafia strzyżowicka powołała własną filię w Sosnowcu. Ta z kolei po 9 latach usamodzielniła się, przyjmując za patronkę Matkę Boską Bolesną. Kaplica znajduje się w kamienicy przy ul. ks. Piotra Ściegiennego. W 1965r. wybudowano kościół św. Antoniego w Łazach-Rokitnie Szlacheckim. Obecnie proboszczem jest ks. Krzysztof Mendelewski. Natomiast w 1984r. z dość licznej parafii w Bolesławiu wydzielono osobną pw. Serca Jezusowego w Bukownie-Wsi, proboszczem był ks. Antoni Norman. Cztery lata później powstała parafia św. Barbary w Krzykawie, a proboszczem został ks. Jerzy Białas ze Strzyżowic. W zagłębiowskich parafiach kościoła polskokatolickiego pracuje siedmiu księży. Kilku uczy religii w szkołach w Bolesławiu, Strzyżowicach, Bukownie-Wsi i Krzykawie. Ponadto ks. Eugeniusz Stelmach z parafii strzyżowickiej jest kapelanem w szpitalu w Będzinie. Kościół polskokatolicki, podobnie jak kościoły starokatolickie, przyjmuje za źródło wiary Pismo Święte oraz tradycję chrześcijańską pierwszego tysiąclecia. Wierni nie uznają prymatu i nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności. Oprócz spowiedzi indywidualnej, wprowadzono sakramentalną spowiedź publiczną. Obowiązkiem wiernych jest uczestniczenie w nabożeństwach niedzielnych, odprawianych z okazji świąt oraz związanych z udzielaniem sakramentów. Duchowni nie odmawiają posługi religijnej, ktokolwiek by o nią poprosił. Księża przyjmują dobrowolne datki na cele kościoła. Duchownych nie obowiązuje celibat, a zdecydowana większość założyła rodziny. Kościół polskokatolicki już od 1900 r. wprowadził do liturgii kościelnej język polski. Od zarania swego istnienia zajmuje przychylne stanowisko wobec wszystkich kościołów i wyznań chrześcijańskich. Włączył się w działalność Światowej Rady Kościołów, a także Polskiej Rady Ekumenicznej, której jest współzałożycielem. Kapłan w kościele polskokatolickim spełnia funkcje duszpasterskie w swojej parafii zgodnie z jurysdykcją biskupa ordynariusza. Kościół polskokatolicki posiada trzy kurie biskupie, którymi są: kuria w diecezji warszawskiej, kuria w diecezji krakowsko-częstochowskiej i kuria w diecezji wrocławskiej. W diecezji warszawskiej są 34 parafie, przy czym najwięcej parafii tej diecezji znajduje się w woj. zamojskim (9 parafii), w diecezji krakowsko-częstochowskiej jest 26 parafii, a w diecezji wrocławskiej 22 parafie z tym, że najwięcej parafii ma woj. zielonogórskie (6 parafii). W diecezji krakowsko-częstochowskiej parafie te to: w Krakowie - 2, w Częstochowie - 1, w woj. kieleckim - 6, w woj. radomskim - 1, w woj. bielskim - 1, w woj. katowickim 7, w woj. tarnowskim - 1, w woj. tarnobrzeskim - 2, w woj krośnieńskim - 4. Parafie w woj. katowickim znajdują się: 1. Bolesław k. Olkusza, ul. Główna 5a, tel. 5, pw. Jezusa Chrystusa, 2. Krzykawka k. Olkusza, pw. św. Barbary.
Powstanie parafii i budowa kościoła.
Starania części mieszkańców Strzyżowic o ustanowienie w ich miejscowości parafii polskokatolickiej rozpoczęły się w 1961r. Wybrani przez mieszkańców Strzyżowic na członków Rady Parafialnej kościoła narodowego Józef Dróżdż, Stanisław Dróżdż, Stanisława Dudkiewicz, Kazimierz Kozioł i Stanisława Rogowicz, przedkładając podpisy mieszkańców, zwrócili się z pismem z 12 marca 1961r. do biskupa ordynariusza kościoła polskokatolickiego w PRl w Warszawie, ks. bp dr Maksymiliana Rodego o przyjęcie ich pod swoją jurysdykcję i przysłanie duszpasterza, by otoczył ich opieką duszpasterką. W dniu 31 lipca 1961r. ordynariusz kościoła polskokatolickiego, ks. bp dr Maksymilian Rode wydał dekret, w którym powołując się na kodeks prawa kanonicznego kościoła polskokatolickiego kań. 135f i pismo Prezydium WRN w Katowicach, Wydział Spraw Wyznań z 18 lipca 1961r. nr WZ.11/37/61, erygował w Strzyżowicach w powiecie będzińskim parafię polskokatolicką pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Po erygowaniu parafii w Strzyżowicach, administratorem jej został ks. Władysław Rybiński. Pierwotnie parafia posiadała kaplicę w mieszkaniu prywatnym Franciszka Kozła przy ulicy 1 Maja 6. Początkowo były dwie propozycje na zlokalizowanie budynku kościoła. Jedna na gruntach prywatnych Ignacego Dudy, druga, ostateczna lokalizacja budynku kościoła, to tereny Funduszu Ziemskiego przy ulicy Podwale. Wcześniej, w pobliżu kościoła parafii polskokatolickiej, na placu, gdzie istnieje boisko sportowe, teren był ogrodzony. leżeli tam pochowani w masowym grobie żołnierze rosyjscy, którzy zginęli w czasie II wojny światowej na terenie Strzyżowic. Tam też przewidziano urządzenie cmentarza grzebalnego. Dlatego 8 lipca 1961r. na tym terenie pochowano pierwszą parafiankę kościoła polskokatolickiego ze Strzyżowic, Marię Żurek. W wyniku starań obecnego proboszcza tej parafii ks. Eugeniusza Stelmacha52 i mieszkańców wsi, przyznano inny teren na cmentarz, przy ulicy Szosowej. Urządzono cmentarz komunalny. Nowy cmentarz wykonany został w całości w czynie społecznym przez mieszkańców - parafian kościoła polskokatolickiego. Na cmentarzu komunalnym pochowany został jako pierwszy, Antoni Szymonek. Jako pierwsza osoba z kościoła polskokatolickiego pochowana została Maria Żurek, którą ekshumowano 24 listopada 1962r. W dniu 1 listopada 1962r. na starym, pierwotnym cmentarzu żałobną ceremonię odprawił przy grobie Marii Żurek ks. E. Stelmach. W tym czasie wokół grobu teren został zaorany. Budowę kościoła rozpoczęto w 1963r. Początkowo planowano budowę domu parafialnego, gdyż były trudności w uzyskaniu zezwolenia na budowę kościoła. Po wybudowaniu dolnej części - podpiwniczenia, urządzono tam kaplicę. Aktualnie trwa dalsza rozbudowa kościoła pomimo, że w r. 1965 wybudowano jego górną część. Budynek kościoła jest ogrodzony. Kościół posiada ogrzewanie gazowe. Wystrój wnętrza kościoła wykonał Tadeusz Opara, malarz z Rogoźnika. Odnowił także ołtarz św. Barbary przejęty z sali zbornej kopalni "Grodziec" w czasie przebudowy tej sali. W ołtarzach bocznych są obrazy Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz Chrystusa Cierpiącego. W dolnej części kościoła znajduje się obecnie sala parafialna, w której m.in. odbywa się katecheza dla dzieci spoza Strzyżowic, którzy wykazali wolę przynależności do kościoła polskokatolickiego. Kościół widoczny jest z dużej odległości, bowiem miejsce, gdzie został wybudowany, stanowi małe wzniesienie nad pozostałą częścią wsi. Posiada on wymiary: długość 26 m, szerokość -14 m, i wysokość 15 m. Otynkowano go na zewnątrz w jasnym kolorze, przez co jest dobrze widoczny i kontrastujący z otoczeniem. W dniu 22 września 1963r. ks. bp dr M. Rode, prymas kościoła polskokatolickiego w PRl, dokonał poświęcenia dolnego kościoła pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Strzyżowicach. Z aktu poświęcenia wiadomo, że założył kamień węgielny pod budowę świątyni. Ostatniej ceremonii wmurowania kamienia węgielnego dokonano 20 października 1963r. przez murarza Stanisława Nowaka zamieszkałego w Strzyżowicach przy ulicy Szopena. Przewodniczącym Rady Parafialnej był wówczas Stanisław Mizioch, skarbnikiem - Jan Mrozek, a sekretarzem - Stanisław Nowak. Z podliczenia kosztów budowy dolnego kościoła wynika, że wyniósł 201.448 zł, przy czym wkład ogólny parafian w gotówce i pracy stanowił 88.975 zł, w tym w gotówce 35.327 zł, a kuria biskupia przydzieliła kwotę 50.000 zł. Istnieje lista - wykaz ofiarodawców i wykonanej pracy przy budowie pierwszej, dolnej części świątyni, w okresie od 25 kwietnia do 22 września 1963r. Są w nim 82 osoby: leszek Białas, Stanisław Bury, Stanisław Ciemniecki, Władysław Ciemniecki, Andrzej Czachor, Edward Czernik. Antnoni Ciemniecki, Cieślik, Izydor Dróżdż, Bolesław Dudkiewicz, Stanisław Dróżdż, Anna Duda, Franciszek Dróżdż, Stefan Dudkiewicz, Stanisław Duł, Stefan II Dudkiewicz, Henryk Dudkiewicz, Anna Feliszewska, Władysław Flak, Teofil Ferdyn, Zygmunt Flak, Stanisław Flak, Flak, Edward Gwóźdź, Bronisława Jarecka, Kazimierz Król, Antonina Kozieł, Maria Konior, Anna Kozieł, Bronisława Król, Franciszek Kozieł, Antonina Kaczorowska, Kazimierz Kozieł, Maria Kopczyńska, Franciszek Kyrcz, Marian Konior, Tadeusz Kozieł, Kozubowska, ludwik Kozieł, Anna Kopczyńska, Wiktor ligęza, Franciszek lata, Maria Maj, Władysław Mrozek, Jan Mrozek, Agnieszka Mrozek, Łucja Mrozek, Wanda Mrozek, Stanisław Mizioch, Łucja Młudzik, Henryk Nowak, Bronisław Nowak, Niedbała, Stanisław Nowak, Jan Przybytek, Eugeniusz Pietrzak, Józef Pałka, Józef Przybytek, Józefa Piekarska, Stanisław Przybytek, Aleksandra Pogoda, Jan Surowiec, Aleksander Skoczek, Władysława Skrzydło, Józef Szymański, Roman Szastak, Stanisław Szydło, Jerzy Swoboda, Stefan Sobieraj, Marian Sobieraj, Władysława Sak, Franciszek Szymański, Łucja Trzcionka, Józef Wołowiec, Maria Widera, Józef Żurek, Stefan Woźniak, Władysława Zygmunt, Zefiryn Żak. Budowę górnej części kościoła rozpoczęto 23 lipca 1964r. Murarzami, którzy położyli pierwsze cegły, byli Władysław Niedbała z Rogoźnika, Stanisław Nowak ze Strzyżowic oraz pomoc murarska - Józef Wołowiec i Agnieszka Mrozek - oboje ze Strzyżowic. Akt dokończenia prac przy wznoszeniu murów i uroczystego poświęcenia krzyża na wieży kościoła nastąpił 15 sierpnia 1965r. Z aktu wynika, że 7 sierpnia 1965r., w sobotę zakończono prace przy wznoszeniu murów kościoła przez murarzy Edwarda Czernika i Władysława Ciemnieckiego, obaj ze Strzyżowic oraz pomocy murarskiej - Józefa Wołowca i Władysława Mrożka, mieszkańców Strzyżowic. Ustalono, że dzień 15 sierpnia będzie obchodzony każdego roku uroczyście, jako pierwsza uroczystość - po staremu zwana "odpustem". Zakończenie wieży i wmurowanie krzyża dokonał osobiście ks. Eugeniusz Stelmach, w dniu 12 sierpnia 1965r. w obecności Józefa Wołowca, Władysława Mrożka, Franciszka Szymańskiego, Józefa Przybyłka, lucjana Mrożka. Otwarcie górnego kościoła nastąpiło 5 grudnia 1965 r.
Kościół Polskokatolicki.
Kościół Polskokatolicki zwany również "Kościołem Narodowym" bierze swój początek od Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła założonego w 1897 roku przez ks. bp. Franciszka Hodura w Stanach Zjednoczonych A.P. w proteście przeciwko próbom wynaradawiania polskiej społeczności podejmowanym przez rzymskokatolickich biskupów pochodzenia niemieckiego i irlandzkiego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w r. 1918 prawie natychmiast, bo już w roku 1920 Kościół Narodowy rozpoczął swą misję w ojczyźnie, jednak nie został zalegalizowany przez ówczesne władze, Dopiero dekret legalizacyjny z 1946r. pozwolił Kościołowi rozpocząć normalną działalność, tak że już w r.1951 mógł stworzyć niezależną od kościoła macierzystego w USA administrację. Na synodzie w dn. 11.12.1951 dokonana została zmiana nazwy Kościoła na "Kościół Polskokatolicki".
Obecnie po latach misyjnej pracy Kościół posiada w Polsce 88 parafii, w których pracuje 116 duchownych. Podzielony jest na trzy diecezje: warszawską, krakowsko-częstochowską i wrocławską. Administratorem diecezji krakowsko-częstochowskiej jest ks. bp. Jerzy Szotmiller, Wikariuszem biskupim jest proboszcz parafii sosnowieckiej ks. mgr Adam Stelmach.
Najwyższą władzę w Kościele sprawuje Synod złożony z wszystkich księży i świeckich delegatów - po jednym lub dwóch z każdej parafii. Synod zatwierdza biskupów wybranych przez synody diecezjalne, decyduje o wszystkich ważnych sprawach majątkowych, sadowniczych, administracyjnych, ideologicznych itp. W okresie międzysynodalnym Kosciołem kieruje Rada Kościoła, w jej skład wchodzą biskupi, infułaci, delegaci świeccy.
Kościół Polskokatolicki należy do rodziny kościołów starokatolickich. Ta przynależność spowodowała przyjęcie prawd wiary i zasad moralności takich jakimi zostały ustalone przez ekumeniczne sobory niepodzielonego kościoła pierwszego tysiąclecia. Dlatego też Kościół Polskokatolicki nie uznaje za obowiązujące go watykańskich dogmatów z 18 lipca 1870 roku o nieomylności i uniwersalnej jurysdykcji papieża, gdyż są one sprzeczne z wiarą starego Kościoła i burzą starokościelny ustrój oparty na demokracji i koncyliaryźmie. Nie przeszkadza to jednak w uznawaniu historycznego prymatu i przyznawaniu biskupowi Rzymu pierwszeństwa honorowego: uważa biskupa Rzymu za "pierwszego wśród równych" - primus inter pares. Kościół nie przyjął również jako obowiązujących w sumieniu tych nowych dogmatów, które ogłaszali "ex cathedra" biskupi Rzymu lub też które były ustanawiane na soborach Kościoła Rzymskokatolickiego.
Inne szczególne cechy Kościoła Polskokatolickiego:
- Na IV Synodzie Powszechnym w roku 1921 zniesiony został przymusowy celibat duchownych, co uchroniło księży od męki sumienia i dało możliwość zakładania rodziny zgodnie z myślą Bożą wyrażoną w Piśmie Świętym (1Tm. 3,2; 12)
- Obok spowiedzi usznej obowiązującej dzieci i młodzież, przywrócono dla ogółu wiernych spowiedź powszechną
- Małżeństwo uznane jest przez Kościół za związek nierozerwalny. Jednakże, gdy ze słabości ludzkiej związek rozpadnie się, wówczas strona niewinna rozbicia może ubiegać się w Sądzie Kościelnym o jego unieważnienie
- Cześć dla Marii Panny, matki naszego Zbawiciela oraz kult świętych, szczególnie pierwszego tysiąclecia, jest w Kościele zachowany, lecz z ustawicznym podkreśleniem umiaru, unikaniem przesady zwłaszcza w kulcie "cudownych" obrazów tak, aby nie przysłonić tym aktów uwielbienia należnych Bogu i Jezusowi Chrystusowi, naszemu Panu i Zbawcy.
- Z tego samego powodu i braku potwierdzenia w Piśmie Świętym i Tradycji Apostolskiej Kościół odrzuca naukę o odpustach i kult relikwii.
- Kościół Polskokatolicki kierując się duchem Ewangelii, słowami i przykładami samego Jezusa Chrystusa, nie pozwala na jakiekolwiek zbyt swobodne traktowanie zasad moralnych przez wiernych. Jednakże nigdy nie podejmował i nie podejmuje próby zastąpienia ludzkiej wolności i sumienia przez przepisy prawa tak, by w miejsce wolności wprowadzić nową, kościelną niewolę.
Na uwagę zasługuje również ekumeniczna postawa Kościoła. Od zarania swojego istnienia zajmował przychylne i braterskie stanowisko wobec wszystkich Kościołów i wyznań chrześcijańskich szanując je za to, że niosą swym wyznawcom światło Ewangelii Chrystusowej, pociechę i ukojenie duchowe. Pozwoliło to włączyć się Kościołowi w działalność Światowej Rady Kościołów, a także Polskiej Rady Ekumenicznej, której jest współzałożycielem. Świadom swego posłannictwa religijnego przejawia dużą aktywność w inicjatywach utrwalania pokoju i sprawiedliwości.
